Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) tarafından astronotların beslenmesinde kullanılan, protein ve temel aminoasitlerin tamamını içeren tek bitki olma özelliğine sahip Kinoa, Bilecik’te bölge çiftçisine alternatif ürün olarak sunuluyor.
İlimizde başta Cumalı Köyü olmak üzere birçok köyde ekilen Kinoa, çok çeşitli yemeklerde kullanılmasının yanı sıra, yaprakları ıspanak gibi tüketilebiliyor. Üretim maliyeti düşük olan Kinoa, Bilecikli çiftçinin ekonomisine de katkı sağlamaya devam ediyor.
Buğday’dan iki kat, Pirinç’ten üç kat daha fazla protein değerine sahip olan Kinoa bitkisi aynı zamanda kilo kontrolü açısından insan sağlığında içerdiği minerallerle büyük bir öneme sahip.
Kinoa, ABD'de astronotların beslemesinde kullanıldığı için "astronot besleyici bitki" olarak da bilinmekte. Kinoa bitkisi yüksek miktarda protein ve temel aminoasitlerin tamamını içeren tek bitkisel gıda olmasından dolayı NASA, bitkiyi astronotların beslenmesinde kullanıyor.
Birçok hayvansal kaynaklı proteinleri içerebilen tek bitki olan Kinoa, yüzde 20'lere kadar varan protein değerinin olması, mineral maddelerden kalsiyum, magnezyum, potasyum, demir içermesi ile besleyicilik açısından ve bir de yapısında insanı tok tutan, tokluk hissi veren bir durum söz konusu. Onun için de astronotların beslenmesinde kullanılıyor. Kinoa’nın yapısındaki protein kilo almayı da engelliyor.
Bilindiği gibi, farklı Kinoa çeşitlerinin Bilecik yöresinde adaptasyonlarını, yeşil ot verimlerini, verim komponentlerini, kalite ve besleme değerlerini, besin element içeriklerini belirlemek amacıyla geçtiğimiz yıllarda Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Ziraat ve Doğa Bilimleri Fakültesi Tarımsal Uygulama ve Araştırma alanında çalışmalar yürütülmüştü.
Öncelikle tohumlar viyollere ekilmiş ve daha sonra köklenen bitkiler tesadüfü blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı ve sıra arası 70 cm sıra üzeri 50 cm olacak şekilde ocaklara şaşırtılmış, parseller 4 sıralı ve parsel boyu 5 m uzunluğunda planlanarak kurulmuştu.
Yine araştırma kapsamında çıkış süresi, çiçeklenme süresi, bitki boyu, salkım sayısı, salkım uzunluğu, yaş ve kuru madde verimi, tane verimi ve kuru otta Ca, Zn, Mg, P, K besin element değerleri de incelenmişti.
Araştırma sonunda çeşitlerin çiçeklenme süreleri 58 ile 76 gün arasında değişirken, en yüksek tohum verimi ‘Valiente’ çeşidinde, en düşük tohum verimi ise ‘Innia’ çeşidinden tespit edilmişti.
En yüksek yeşil ot verimi, kuru madde verimi ve ham protein verimi ise ‘A Heloud’ çeşidinde tespit edilip, sonuç olarak Bilecik ekolojik koşullarında tane verimi ve kalitesi acısından ‘Valiente’, ot verimi ve kalitesi açısından ‘A Heloud ve Innia’ çeşitlerinin uygun olduğu belirlenmişti.
Kinoa, yenebilir tohumlardan oluşan bir bitki. Tahıllara benzese de buğdaygillerden değil. Pancar ve ıspanak gibi bitkilere daha yakın. Kinoa tarımına Ekvador, Peru, Bolivya, Kolombiya'da başlanırken, ana vatanı Güney Amerika olan Kinoa, ülkemizde de yetiştirilmekte.
Birçok farklı gıdadan alınabilen vücut gereksinimlerini tek başına içerisinde barındıran minik Kinoa tohumları insan sağlı açısından oldukça faydalı.
Tam Protein: Kinoa tohumları tam protein kategorisinde. Yani vücudun ihtiyaç duyduğu tüm amino asitleri içerir. Tam protein içeren bitkiler oldukça nadirdir ve bu özelliği ile vejetaryenler arasında oldukça popülerdir. Kinoa, kolesterolü yüksek ve yağ içeren hayvansal protein kaynaklarına göre daha sağlıklı bir protein kaynağı olarak görülebilir.
Glüten: Kinoa glüten içermez. Bu nedenle Çölyak hastaları ve glütensiz diyet uygulayanlar için önerilir. Kinoa ile glütensiz ekmekler, çörekler hazırlayabilirsiniz. Kinoa gevrekleri yulaf gevreğine alternatif olarak tüketilebilir.
Kilo Kontrolü: Kinoa kalorisi çok düşük bir tahıl değildir ancak yine de son yıllarda düzenlenen diyet listelerinin pek çoğunda adının geçtiğini görebilirsiniz. Bunun başlıca nedeni Kinoa’nın protein bakımından zengin olması ve yüksek oranda besin lifi içermesi.
Protein sizi uzun süre tok tutarken besin lifi kan şekeri dalgalanmalarını önleyerek öğünler arasında yaşanabilecek mide kazıntısına engel oluyor ancak fazla Kinoa yemek yüksek kalorisi nedeniyle kilo kaybedilmesini zorlaştırabileceği için kontrollü tüketilmeli.
Sindirim: Kinoa diğer tahıllardan yaklaşık 2 kat daha fazla besin lifi içerir. Beslenme uzmanları besin lifi bakımından yetersiz beslenmenin yarattığı en büyük sorun olan kabızlığa karşı Kinoa öneriyor. Besin lifi aynı zamanda diyabet hastalarında kan şekerinin kontrolüne yardımcı oluyor. Kabızlığın tetiklediği bir diğer sorun olan hemoroide karşı daha fazla Kiona tüketerek önlem alınabilinir.
Demir: Demir minerali bakımından zengin olan Kinoa, demir eksikliği anemisi için uygulanan beslenme programlarına eklenebilir. Hücrelere taşınan oksijen miktarında önemli bir rolü olan demir minerali aynı zamanda beyin sağlığı ve zihin açıklığı içinde kritik role sahip. Vücut sıcaklığının korunması ve vücudun enerji üretimi demirin metabolizmada kullanıldığı diğer alanlar arasında da yeralmakta.
Riboflavin: B2 (Ribofilavin) içeren Kinoa, beyin ve kas hücrelerinde enerji metabolizmasına katkıda bulunarak vücudun enerji üretimini destekler ve halsizliğe iyi gelir.
Migren: Kinoa’da yüksek miktarda bulunan magnezyum mineralinin damarları rahatlatan etkisi var ve bu özelliği ile kronik migrene karşı önerilen yiyecekler arasında. Magnezyum minerali aynı zamanda tip 2 diyabet hastalarında etkili bir kan şekeri kontrolü sağlıyor.
Antioksidan: Bir antioksidan olan manganez vücudun enerji üretimi sırasında oluşan hücre hasarına karşı koruma sağlıyor. Kinoa antioksidan etkisiyle, başta kırmızı kan hücreleri olmak üzere tüm hücreleri serbest radikallerin olumsuz etkilerine karşı korumaya yardımcı oluyor.
Kolesterol: Yapılan araştırmalar düzenli olarak Kinoa yemenin total kolesterolü düşürürken HDL (iyi kolesterol) oranını koruduğunu ortaya koymakta. Ayrıca Kinoa’da bulunan bazı bileşenler damarları iltihaplı hastalıklara karşı korumakta.
Kinoa, yüksek besin değerine karşılık yağ oranı düşük ve kilo aldırmaz. Kolay hazmedilmesi nedeniyle de bebeklerden yaşlılara kadar her yaş grubu için uygun bir besin. Kinoa’nın kendine has bir aroması var ve baskın bir tadıyla baskın bir kokusu yok. Kinoa, lezzetli ve hafif bir besin. Bulgur ve pilavın kullanıldığı yemeklerin tamamında kullanılabilir. Kinoa garnitür olarak yemeklere eklenebilir, çorbalarda kullanılabilir ve pilavı yapılabilir. Un haline getirilerek kek, pasta ve kurabiye hamurlarına konulabilir. Yine Kinoa nasıl kullanılır sorusunu soranlara haşlanmış Kinoa’nın salatalarda kullanılması iyi bir seçenek olabilir. Emine Türksoy