DÖNEMİN BELEDİYE BAŞKANI NECATİ ÖNEN’İN KALEMİNDEN ATATÜRK ANITI’NIN HİKAYESİ…
Kent Konseyi tarafından Bilecik tarihini gün yüzüne çıkarmak amacıyla oluşturulan Kent Belleği projesi ile
günümüzde hala aynı yerinde Cumhuriyet Meydanı'nda bulunan Atatürk Heykeli'nin yapılma kararı ve buna ilişkin süreç hakkında dönemin Belediye Başkanı Necati Önen’in verdiği bilgiler ortaya çıktı.
Dönemin Valisi Mehmet Tarcan'ın da destekleriyle heykel yaptırılması için 26.10.1963 tarihinde kurulan dernekte Hasan Mutlu, İbrahim Gören, Hayati Uzun, İsmail Sezgin, Kemal Ciğer, Reşat Özdil, Mehmet Ergül ve Kazım Savaş'ın desteklerinden bahsediliyor.
İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi'nden (günümüzde Mimar Sinan Üniversitesi) Öğretim Görevlisi Kenan Yontunç'a yaptırılan heykel, 28.10.1967 tarihinde açıldı.
1963-1973 yılları arasında Bilecik Belediye Başkanlığı yapmış Necati Önen’in günümüzde halen resmi kutlamaların gerçekleştirildiği Atatürk Anıtı’nın ne zaman ve ne şekilde yapıldığını ayrıntılı olarak aktardığı belgeler Kent Belleği’nde yer aldı.
Bilecik’in tarihi açısından çok önemli bir yere sahip belgede Atatürk Anıtı’nın ne anlam ifade ettiği ve ne şartlarda oluşturulduğunu açıklayan Necati Önen’in Anıtın hikayesini şu sözlerle aktardığı görüldü:
“Cumhuriyet Alanına dikilen Atatürk heykelinin ne zaman yapıldığı ve neyi anlatmak istediği konusunda zaman zaman suallerle karşılaşırım. Sanırım bu suallere çok kimse gerçek yanıtı veremez. Konunun içinde bulunmuş bir kimse olarak kişisel bilgi ve belgelerin kamuya aktarılmasına ve gazete koleksiyonlarına topluca geçmesinde fayda gördüm. Kaçınılmaz görev olarak düşündüm.
Çocukluğumdan kalan silik izlerden şimdi çam ağaçları ile dolu Kız Meslek Lisesi önündeki bahçenin bulunduğu yerde bayramları kutlardık. Bu alana yanılmıyorsam 1932 yıllarında şimdi Meslek Lisesi giriş bahçesinde bulunan Atatürk büstü, aynı akide üzerine konuşulmuştu. Uzun yıllar bütün törenler burada yapıldı.
Cıvar illerde yüce Ata’nın büyük heykellerini gördükçe hayranlık duyar, Bilecik’te de bir Atatürk heykelinin özlemini duyardım. 1973 yılında belediye Başkanlığı görevine geldikten sonra bu özlemin gerçekleşme olanaklarını zorladım. Ancak heykeli dikecek yeterli alan yoktu. 1966 yılında Adliye binasının önünde bulunan alan belediyeye devredilerek bugünkü haline getirildi.
O tarihte Vali olan Mehmet Tarcan, özlemlerimizle özdeşleşti. Derhal çalışmalara geçilerek (Bilecik merkezde açılan Cumhuriyet alanına Bilecik’in şanına yarışır bir Atatürk heykeli yaptırılması) için 26/10/1966 tarihinde bir dernek kuruldu.
Derneğin başkanlığına beni getirdiler. Vali Mehmet Tarcan da fahri başkanlığı kabul etti. İdari heyeti şu kimselerden teşekkül etti: Hasan Kutlu, İbrahim Gören, Hayati Uzun, İsmail Sezgin, Kemal Ciğer, Reşat Özdil, Mehmet Ergül ve Kazım Savaş
Derhal çalışmalara başlayan dernek, 28/10/1967 tarihinde Cumhuriyet Bayramı’nın başladığı saatte heykeli bugünkü haliyle açmayı başarma gayesine eriştiğinden 27/4/1971 tarihinde kendisini fes ederek külliyeyi belediyeye devretti.
Heykelin yapım hikayesi kısasen budur. Yapılmasına gelince, dernek uzun çalışmalar ve temaslardan sonra İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi’nde Öğretim Görevlisi Heykeltıraş Kenan Yontunç ile mutabakata vararak ilk sözleşmeyi 1/2/1967 tarihinde imzaladı.
Bu sözleşmenin önemli maddelerini aktarmak sureti ile anıtın mahiyeti, anlamı ve esprisi hakkında yeterli bilgiyi sunmuş olacağım kanısındayım. Dikkat edilirse bazı yerlerde anıt, bazı yerlerde heykel tabirini kullandım. Değişik ifadeler bugünkü haliyle heykel şeklinde olduğundan ileri gelmektedir. Aslında projesi bir bütün halinde anıttır. Bu bütünün ileride tamamlanması en büyük arzumdur.
Heykel, Atatürk’ün fiili mücadeledeki askeri üniforması ile yapılacaktır. Boyu plint hariç 2,50 metre olacak heykelcilik teamülündeki bronz alaşımından dökülecektir
Mahalli gazetelerde açılış ve toplanmış olan anketlerden yararlanılarak dernekçe yapılan görüşme esasları dahilinde süje ele alınacak ve 1/3 anket hazırlanacaktır.
Heykel, milli mücadelemizi irşat zafer ve batıya yükseliş fikirlerini bünyesinde taşıyacaktır. (Halen bu projenin belediyede olması gerekir)
Heykel, 30/8/1967 de teslim ve açılacaktır
Tamamı için 35.000 lira ödenecektir.
Dernek maketi jüriden geçirmekte muhtardır.
Heykel, 30 Ağustos’a yetiştirlemedi ama 28/10/1967 tarihinde Cumhuriyet Bayramı’nın başladığı saatte açıldı.
Projesine göre heykelin etrafına çevrilecek mermer plakalar üzerine Bilecik’in Kurtuluş savaşındaki kahramanlık öyküsü rölyeflerle işlenmiş olması gerekmektedir. Bu suretle anıt tamamlanmış olacaktır.
Noksan kalan zemin düzenlemesi ile mermer duvar üzerine işlenecek rölyeflerin yapılması ve anıtın tam bir bütünlük kazanması yegane dileğimdir.
Heykelin istenen espriyi taşıyıp taşımadığı tartışma konusu olabilir. Genelde hizmeti geçenleri bir kere daha anmak isteriz.”