Bilecik İl Tarım Müdürlüğünden yapılan açıklamada, 1 Eylül itibariyle başlayanSonbahar Şap Aşılama kampanyası konusunda uyarılarda bulunuldu.
Üreticilerin aşılama ile hayvanlarını koruyarak üretime devam etmeleri gerektiği belirtilirken, “ Aşılama ile hem hayvanlarını koru hem de hastalığın meydana getirebileceği verim kayıpları, yavru atma, ölüm, tedavi maliyeti ve ekonomik kayıpların önüne geçerek üretime devam et.” İfadelerine yer verildi.
Şap hastalığı virüsü enfekte hayvanlar ile hastalığa hassas hayvanlar arasında direkt temasla, et, süt vb. ile, hava yolu ile, araçlarla bulaşır. Kontrol tedbirlerinin amacı bu anlamda bulaşmanın önlenmesidir.
Böyle bir hastalıkla karşılaşılınca alınacak tedbirler nelerdir?
Uygulanabilecek üç metod vardır ki bunlar; aşılama, aşılama ve kesim, sadece kesim. Aşılama hastalığın endemik olduğu Arjantin, Brezilya, Fransa, İtalya ve Afrika’nın bazı bölgelerinde, aşılama ve kesim metodu Danimarka, İsveç, İsviçre, Hollanda, Meksika gibi ülkelerde uygulanmıştır. Kesim politikası İngiltere, Kanada, A.B.D., Norveç gibi ülkelerde uygulanmıştır.
Hayvan hareketlerinin önlenmesi en etkili tedbirlerden biridir. İnsanların enfekte çiftlikleri ziyareti önlenmelidir. Hayvan taşıyan araçlar dezenfekte edilmelidir.
Enfekte hayvanların kesimi virus üretimini durdurur ve bulaşma zincirini kırar. Bu hastalık insidensinin düşük olduğu ülkelerde uygulanırsa ekonomik olacak bir metottur.
Şap aşıları inaktif viruslar ile hazırlanırlar. Aşıda kullanılacak şap virusunun seçimi çok önemlidir. Aşı virusu yüksek "r" değeri kadar iyi kültür özelliğine de sahip olmalıdır. Aşı üretildikten sonra zararsızlık ve bağışıklık yönünden test edilmelidir. Aşı monovalan, bivalan, trivalan ve polivalan şekillerde hazırlanabilir. Aşılama genellikle sığırlarda koyunlardan daha fazla olarak uygulanmaktadır.
Şap hastalığının kontrolü için çok yakın uluslararası işbirliği gereklidir.
Şap Mihrakı Durumunda Alınacak Tedbirler:
1.Hijyen kuralları ile beraber kesim metodu:Hasta ve hastalıktan şüpheli hayvanlar öldürülür yakılarak veya gömülerek imha edilir. Kontamine malzemeler, et, süt vb. ürünler imha edilir. Bu işlemler dezenfeksiyon dahil sıkı hijyen kuralları ile beraber aşılamanın uygulanmadığı ülkelerde (İngiltere gibi) uygulanmaktadır.
2. Kesim ve mihrakların çevresinde aşılama ve hijyen kuralları:Hastalığın kontrol altına alındığı ülke ve bölgelerde yıllık aşılama olmaksızın enfekte hayvanlar ve şüpheliler karantinaya alınır. Enfeksiyon bölgesinin çevresindeki hayvanlar aşılanırlar.
3. Sığır populasyonunun yıllık aşılaması:Hedef populasyonunun en az % 80 ‘nin şap hastalığına karşı aşılanarak yeterli korumanın sağlanabilmesi amacıyla yılda iki dönem şeklinde ypoğun koruyucu aşılama kampanyaları sürü bağışıklığını sağlamaktadır.
HASTALIĞA KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER
Şap hastalığının mücadelesinde alınacak önlemler iki yönden ele alınabilir.
a) Hastalık çıkmadan önce alınacak genel tedbirler:
Duyarlı hayvanlara şap aşısının periyodik olarak uygulanması,
Yeni alınan hayvanlara şap aşısı yapılıp yapılmadığına dikkat edilmesi,
Yeni alınan hayvanlara diğer hayvanlardan ayrı bir yerde karantina uygulanması (20 gün),
Pazarda satılacak veya başka bir yere nakil edilecek hayvanlara en az 15-20 gün önceden şap aşısının yapılması,
Ahır girişlerinde gerekli olan paspas veya giriş havuzlarında devamlı olarak sodyum karbonat, bakır sülfat, sitrik asit vb. dezenfektan maddelerin bulundurulması,
Ahırlara hayvan bakıcılarından başkalarının sokulmaması,
Hayvan bakıcılarının özel elbise ve ayakkabı ile ahıra girmelerinin sağlanması, bakıcıların diğer ahırlardan uzak tutulması.
Sağımdan önce ellerin ve sağımda kullanılacak malzemelerin temizliğine dikkat edilmesi,
Şüpheli vakalarda veteriner hekim’den bilgi alınması.
b) Hastalık çıktıktan sonra alınacak önlemler:
Hastalıktan şüpheli hayvanların derhal ayrı bir yere alınması,
Ahırlara giriş çıkışların yasaklanması, İl/ilçe müdürlüklerine haber verilmesi,
Ahıra veya çiftliğe izinsiz kimsenin sokulmaması,
Araçların çiftliğe giriş/çıkışlarının mümkünse engellenmesi, mümkün olmaması durumunda hareketlerde hijyen kurallarına harfiyen uyulması,
Yem, saman, altlık gibi malzemelerin giriş çıkışına izin verilmemesi,
Hasta hayvandan bulaşan yataklık ve otların yakılması,
Hasta hayvanlara ait sütlerin süt satıcılarına verilmemesi,
Satıcıların çiftliğe sokulmaması,
Hastalık sönüşüne kadar hayvan alım ve satımının yapılmaması,
Ahırlar birden fazla ise, her biri için ayrı bakıcıların bulundurulması, şayet mümkün değil ise bakıcılarının çizme ve elbiselerinin her ahırda değiştirilmesi,
Çevre ahır ve çiftliklerin ziyaret edilmemesi, yabancıların hayvanlarını görmeleri için çağırılmaması,
Hasta ve hastalıktan şüpheli hayvanlarla temas edenlerin, bu hayvanlara ait eşya, malzeme ve naklinde kullanılan vasıtaların dezenfeksiyonunun sağlanması,
3285 sayılı HSZ Kanun ve Yönetmeliğine göre hareket edilmesi
Enfekte hayvanların itlaf edilmesi/kesimi/imhası, (hastalık insidensinin düşük olduğu ülkelerde),
ANTİSEPTİK UYGULAMASI VE DEZENFEKSİYON
Şap hastalığına yakalanan hayvanlarda virus etkinliğini azaltarak tedaviye yardımcı olmak için antiseptikler, barınaklar, nakil vasıtası, yem, kıyafet, malzeme gibi yeni bulaşmalara sebep olabilecak şüpheli herşeyi dezenfekte etmek için yapılacak uygulamalarda aşağıdaki şekilde hareket edilir.
Ağız ve meme yaralarında kullanılacak antiseptik solüsyonlar;
Sodyum karbonat ( Çamaşır sodası ): % 2-3
Sodyum bikarbonat ( Yemek sodası ): % 10-15
Potasyum Permanganat: % 0,5
Potasyum klorat: % 0,5
Sirkeli su: % 10
Ayak yaralarında kullanılacak antiseptik solüsyonlar;
Sodyum hidroksit. % 1-2
Sodyum karbonat (Çamaşır sodası ): % 3-5
Sodyum hipoklorit: % 1-2
Potasyum hipoklorit sol.: % 1-2
Potasyum hidroksit: % 1-2
Barınak, hayvan nakil araçları ve alet-malzemelerin dezenfeksiyonu;
Kaba temizlik yapıldıktan sonra şu solüsyonlar uygulanır
Organik asitler: % 0,25
Formol: % 1 (1 Lt. Suya 20 cc )
Kreolin: % 3-5
Giyim Eşyasının Dezenfeksiyonu: Kaba temizlik yapıldıktan sonra, ya eşyalar büyükçe bir kap içinde hazırlanan % 4-5’lik çamaşır sodalı suya atılarak 1 saat bekletilir. Yada etüv bulunan yerde bulaşık eşyalar etüve konur veya kaynar su buharına tutulur.
Yemlerin Dezenfeksiyonu: Miktarı az olduğu takdirde yakılır. Ekonomik sebeplerle bu işlem yapılmadığı takdirde sadece virusla bulaşık olması kuvvetle muhtemel olan kısımları yakılarak imha edildikten sonra, kalan kısım kapalı ve mahfuz yerler içinde bir gün formol buharına maruz bırakılır ve iyice havalandırıldıktan sonra kullanılır. Mümkünse hastalığa duyarlı olmayan türlere yedirilir.
İçme Suyunun Dezenfeksiyonu: Şaplı hayvanlar tarafından bulaştırılmış çeşme, yalak, havuz gibi sulama yerlerindeki sular, uygun dezenfektanlardan biri ile ilaçlandıktan sonra boşaltılır ve yeniden dezenfekte edilerek sağlamların faydalanmasına açılır. Bulaşık sular hayvanlara içirilmez. Herhangi bir sebeple bu gibi suları içirme zorunluluğu olduğunda, eczanelerde ruhsatlı müstahzar olarak satılan antiseptiklerden biri, tarifesindeki ölçülerde suya katılır.
